ცოტა ხნის წინ "ახალმა გაზეთმა" ქუთაისში ძეგლების განთავსების პოლიტიკისა და მათი მოვლა-პატრონობის საკითხების შესახებ დაიწყო საინფორმაციო კამპანია, რომელსაც ჩვენ კვლავაც ვაგრძელებთ და ამ კუთხით ჩვენს ტრიბუნას ვთავაზობთ ყველას საკუთარი აზრის გამოსახატავად. ჩვენ საზოგადოებასა და ქალაქის ხელისუფლებას უკვე მივმართეთ, გაემართათ ფართო დისკუსია და დიალოგი ამ საკითხებზე. ჩვენ საკითხი ასე დავსვით: უნდა იდგას თუ არა ქალაქის ცენტრში კომუნისტური იდეალებისადმი მიძღვნილი ძეგლები, მაგალითად, როგორიც არის წითელი არმიის სარდლის ვასილ კიკვიძის ძეგლი, ან შრომის დიდების მემორიალი?!
იქვე ჩვენ განვაცხადეთ, რომ სრული რესტავრაცია ჩაუტარდა სოციალისტური შრომის დიდების მემორიალს მაშინ, როცა სრულიად ნადგურდება საბრძოლო დიდების - გამარჯვების მემორიალი, რომელიც ავტორმა მერაბ ბერძენიშვილმა ფაშიზმის წინააღმდეგ და არა კომუნისტური იდეალებისთვის ბრძოლას მიუძღვნა.რაოდენ გასაკვირიც უნდა იყოს, ჩვენი საგაზეთო პუბლიკაციების შემდეგ ხელისუფლებამ, საზოგადოებრივი დისკუსიის ნაცვლად, კიკვიძის ძეგლის გამაგრებითი და სარესტავრაციო სამუშაოები გააჩაღა, მერაბ ბერძენიშვილის გამარჯვების მემორიალი კი არავის გახსენებია და კვლავაც ნადგურდება. სულ ცოტა ხნის წინ ქუთაისში (და არა მხოლოდ აქ, არამედ მთელ საქართველოში) ბერძენიშვილის მონუმენტების მდგომარეობით სტუდია "GNS"ის გადაცემა "კვირის რეპორტაჟი" დაინტერესდა, რომლის სიუჟეტიც ტელეკომპანია "კავკასიის" ეთერში გადაიცა (სიუჟეტი შეგიძლიათ იხილოთ ამ მისამართზე: www.studiogns.blogspot.com
საკმაოდ ხანგრძლივი დუმილის შემდეგ 80 წლის მოქანდაკემ ტელეეთერში საკუთარი ძეგლების მიზანმიმართულად განადგურების თაობაზე ისაუბრა. იმავე სიუჟეტში ვრცლად შეეხო საუბარი გამარჯვების მემორიალს, რომელიც ქუთაისში დგას და თითქმის მთლიანადაა გაძარცვული. სიუჟეტში ამ საკითხთან დაკავშირებით გადაიცა "ახალი გაზეთის" რედაქტორის ინტერვიუ. ასევე, ითქვა, რომ ამ საკითხებზე ქუთაისის მერმა სიუჟეტის ავტორებთან შეხვედრა არ ისურვა. მათ ქალაქის კულტურის სამსახურის უფროსი გიზო თავაძე ესაუბრა, თუმცა მან ჟურნალისტებს განუცხადა, რომ ძეგლების დაცვის საკითხი ქალაქის არქიტექტურის სამსახურის პრეროგატივა ყოფილა მაშინ, როცა ძეგლთა დაცვის განყოფილება სწორედ კულტურის სამსახურის დაქვემდებარებაში იმყოფება?!
სიუჟეტის ეთერში გასვლის შემდეგ მერაბ ბერძენიშვილმა "ახალი გაზეთის" რედაქციაში წერილი და კომპაქტ-დისკი გამოაგზავნა. მისივე თხოვნით, ჩვენ ამ წერილს აქვე ვაქვეყნებთ, ხოლო რაც შეეხება კომპაქტ-დისკს, "რომელსაც ვგზავნი, თუ საშუალება გაქვთ, თქვენთან ოფისში ან საზოგადოება "ქუთაისელში" აჩვენოთ და მოასმენინოთ იმ ადამიანებს, რომლებსაც მე ვთხოვ დახმარებას მემორიალისადმი ბარბაროსული მოპყრობის გამო, რასაც ადგილი ჰქონდა სანაქებო კულტურის მქონე ქალაქ ქუთაისში," - გვწერს მერაბ ბერძენიშვილი. ამდენად, ყველა დაინტერესებულ მსურველს, ვისაც სურს ბერძენიშვილის ვიდეომიმართვის ნახვა ვთავაზობთ, მობრძანდეს ჩვენთან, რედაქციაში, ხოლო დაინტერესების შემთხვევაში, მზად ვართ, ეს დისკი საზოგადოება "ქუთაისელს" გადავცეთ, რომელსაც, ასევე, მიმართავს მერაბ ბერძენიშვილი დახმარებისთვის.
"ბატონებო! ქუთაისი ჩემთვის იყო ჭეშმარიტი ქართული ქალაქი, თავისი მნიშვნელოვანი ისტორიითა და თავისი საკუთარი ცხოვრების წესით, სადაც სიყვარული ზეიმობდა. სამწუხაროა, რომ თქვენს ქალაქშიც შემოიჭრა ის სიავე, რომლითაც მოცულია დღეს მთელი საქართველო, მაგრამ პირდაპირ უნდა გითხრათ, მშვიდობიან დროშიც ქუთათურებმა ვერ შეაფასეთ თქვენთან აღმართული მემორიალის ღირსება და სწორედ მემორიალის თაღის მოპირდაპირედ მშენებლობა გააჩაღეთ. რატომ? რისთვის? ვის მოუვიდა აზრად საგანგებოდ შერჩეული ადგილი (სადაც პროექტის მიხედვით პარკია გამიზნული) დაემახინჯებინა? ეს სამარცხვინო ფაქტია, ამავე დროს ყურადსაღები. უნდა მოგახსენოთ, რომ როდესაც ღმერთზე სიტყვის თქმა დანაშაულად ითვლებოდა, როდესაც წმინდანებს გმობდნენ, მე ზემოთ ხსენებული მემორიალის კომპოზიციის ყველაზე მნიშვნელოვან ადგილას შუბოსანი გამოვხატე. სხვადასხვა დროში ბოროტება სხვადასხვა სახით ვლინდება, ჩვენს დროს უბოროტესი ურჩხული მოევლინა - ფაშიზმი. სწორედ არსებული სიმბოლიკით ურჩხულის ადგილას გამოვკვეთე ფაშისტი, რომელსაც შუბით გმირავს წმინდა გიორგი. კაცობრიობის ისტორიაში იგი გვევლინება ბოროტების დამმარცხებლად, ამიტომაც მოვაქციე კომპოზიციის გვირგვინად.
დღეს, როდესაც ღმერთი კვლავ ვიწამეთ, როდესაც წმიდა გიორგი ხატია ჩვენი და სულიერებისაკენ ვისწრაფით, შუაგულ ქალაქში მემორიალი ავაზაკებმა დაარბიეს, ალბათ, გაძარცვის მიზნით, რელიეფი გამოანგრიეს! ხვალ ცხენოსან "მზეჭაბუკს" შეეხებიან გასანადგურებლად, რომელიც იმერთა მშვენიერების, მათი ცხოვრების არსის სიმბოლოდ გამიკეთებია, მაგრამ, ვაგლახ, რომ სტომაქის ღირსება უფრო ფასობს. ფუი, იმ ქუთათურს, რომელიც საკუთარ ღირსებას და მშვენიერებას პატივს აყრის და მიენდობა საწუთროს სიმახინჯეს.
საკვირველია, პეტერბურგელმა ქალბატონმა ლიდია ლებედინსკაიამ თქვენი მემორიალის ნახვით აღფრთოვანებულმა ჟურნალ "ნევის" მეშვეობით მთელ მსოფლიოს ამცნო ამ ძეგლის მაღალმხატვრულობა და ღირსება, მნიშვნელობა, ქუთათური კი არბევს მას! თქვენ, მშვენიერნო, ამაღლებული სულის მატარებელნო, ქართველნო! სად გაქრა თქვენი ხედვის ესთეტიკური კრედო, ასე გამორჩევით და ჭარბად რომ იყო თქვენს ჯიშში. განა, დღევანდელ დღეზე ნაკლები მძიმე დღეები გადაუტანია თქვენს წინაპარს, ციხე-კოშკები, ტაძრები რომ აღაშენა და დაგიტოვათ. ავაზაკი იმიტომაა ავაზაკი, სიბილწე უნდა ჩაიდინოს, დაანგრიოს, დააქციოს, ხოლო სიკეთემ უნდა აღაშენოს. ერთი ლიტერატურული გმირის არ იყოს "ასეა ეს".
უნდა შეაკეთოთ! ეს უბრალო, რიგითი შინმოუსვლელთა ძეგლი არ არის. აქ სიღრმეა მომავლის ჭვრეტისა. უნდა მოუაროთ, აღადგინოთ. მემორიალი ჩვენს საუკუნეშია შექმნილი და თუ მომავლის გწამთ, დაუტოვეთ ჩვენი ფიქრი და განძი მომავალ თაობებს. როცა ზარი რეკს, ადამიანის სულში ემოციური ძვრები ხდება. თქვენთან მემოარიალზე კი სდუმან, ბუტაფორიად ქცეულან. რატომ? ზარი ჭეშმარიტების მსახურია, ბატონებო, და არა სიყალბის. მემორიალის რელიეფის ერთი ნაწილი გამოგლეჯილია! ის ჩემი გულის ნაწილია. ამიტომ ჩემი გულისტკივილი თუ მძაფრად გამოვხატე, მომიტევეთ. ბატონებო! მიუხედავად არსებული მძიმე მდგომარეობისა, ყველასათვის ნათელია და ცნობილი, თუ რამდენი სიკეთე გაკეთდა თქვენს ქალაქში; რამდენი მისაბაძი სიახლეა წამოწყებული და როგორი სიყვარულით ეკიდებით საქმეს, რასაც ეროვნული ჰქვია! ამიტომ ვიტოვებ იმედს, რომ თქვენ ამ საქმეს უყურადღებოდ არ დატოვებთ.
მე მიყვარს ქუთაისი და მინდა, რომ მარად მიყვარდეს! ადამიანებო, ჩემო ქუთაისელო მოქალაქენო, ცხოვრების არსი ღირსებაშია, საქართველო დიდი კულტურის ქვეყანაა, მაღალზნეობის ქვეყანაა, ეს მუდამ უნდა გვახსოვდეს, ვითარცა ღმერთი. ასე ფიქრობდნენ ჩვენი წინაპრები, ასე ფიქრობდნენ ის ვაჟკაცები, ფაშიზმს რომ აღუდგნენ წინ და გმირულად დაეცნენ ბრძოლაში. ქუთაისის მემორიალი მიეძღვნა იმ ღიმილის ბიჭების არდავიწყებას, რომლებმაც მკერდით დაგვიცვეს ჩვენ მეოცე საუკუნის ყველაზე დიდი ბოროტებისაგან და სიცოცხლე გაწირეს, დღეს ზნედაცემული ადამიანი, რომელსაც არ აქვს უნარი, აღიქვას მემორიალის მნიშვნელობა, ანადგურებს, ძარცვავს, ანგრევს ძეგლს, რომელიც მომავალ თაობებს ეკუთვნის. ეს უბრალოდ ავაზაკობაა, ხოლო ასეთი ქმედებისადმი გულგრილი დამოკიდებულება დანაშაულია, დიდი უპატივცემულობა იმ მამაცი ვაჟკაცების მიმართ, რომლებიც ბრძოლის ველზე დაეცნენ, უპატივცემულობაა იმ დედებისადმი, რომლებმაც სამშობლოს ჭეშმარიტი ვაჟკაცები აღუზარდეს. ქუთაისის მემორიალის კომპოზიციის ცენტრალურ ნაწილში სწორედ დედის სიმბოლოა გამოსახული, რომელსაც მძარცველებმა მკერდი გამოფატრეს, გამარჯვებულ მზეჭაბუკს კი ხმალი მოახერხეს, ვაი, სირცხვილო! იმის მაგივრად, რომ მემორიალზე არსებული ზარები რეკდნენ, მათ იპარავენ და თურქეთისკენ მიაქანებენ გასაყიდად. ვაი, სირცხვილო! და ბოლოს, ხელოვნება არაფრად გვიღირს! იქნებ ვინმე ზოგიერთებივით მონუმენტურ ხელოვნებას საბჭოთა გადმონაშთად თვლის? მაშინ მათ გასაგონად ვიტყვი, ასეთი პრიმიტული ახსნა ხელოვნების არსისა მხოლოდ უმეცრებაზე, გაუცნობიერებაზე მეტყველებს. რა ვუყოთ მაშინ მსოფლიოში არსებულ შედევრებს, მაშინ რომ იქმნებოდა, როცა დემოკრატია არ იყო; რა ვუყოთ რომის იმპერიის დიდებულ დანატოვარს - მონუმენტურ არქიტექტურას და ქანდაკებას, რომელსაც კაციობრიობის მონაპოვრად თვლიან.
მსოფლიოში აღიარებულ დემოკრატიულ სახელმწიფოს, ამერიკის შეერთებულ შტატებს, ქვეყნის მასპინძლად "თავისუფლების" მონუმენტი აქვს აღმართული და ამაყობს ამით. რიოდეჟანეიროს მშვენიერების აღქმა იესო ქრისტეს მონუმენტით იწყება, თავზე რომ ადგას ქალაქს და საოცარი ბედნიერების განცდას ანიჭებს მოქალაქეებს. არასოდეს უფიქრით, რომ იგი გადმონაშთია! მე მწამს საღი აზრისა, რომელიც წინ აღუდგება ამ ვანდალიზმს. მემორიალს ყოველდღე რაღაცას გლეჯენ. მერე, როცა რკინა-ბეტონის არქიტექტურული ნაგებობა მთლიანად გაშიშვლდება, ყვირილი და ვიშვიში გვიანი იქნება! ნუ დავივიწყებთ, რომ თაობები, ჩვენ წინაპართა გმირულ ისტორიაზე, მათ გმირულ მაგალითზე იზრდებოდნენ, ამიტომ ნუ დავამცირებთ ვაჟკაცთა სულს. ჩვენი ქვეყანა ხომ მომავალმა თაობებმა უნდა დაიცვან. იფიქრეთ, ჯერ კიდევ ნორჩებს სულიერება არ შევულახოთ!
როცა ვიხსენებ ქუთაისელ მშენებლებს, მათ თავდადებულ შრომას, რა სიყვარულით აგებდნენ მემორიალს, როცა ვიხსენებ ქალაქის ხელმძღვანელობას, თუ რა დიდ პასუხისმგებლობას იჩენდნენ ეროვნული საქმის მიმართ, როცა ვიხსენებ მშენებელ-ინჟინერს, კონსტრუქტორს, არქიტექტორს და მათ დიდ შრომას, მახსენდება ის მძიმე დღეები და ჯაფა, რომელიც თავად გამიწევია და როცა ნაკუწ-ნაკუწ გლეჯენ ჩემს ხელოვნებას, ჩემი სხეულიც განიცდის ტკივილს, რადგან შემოქმედება ჩემი სულიერების პირმშოა. ქუთათურები ბაღის კიდეზე დგომისას, გარდა საოცრად გონივრული იუმორისა და ლაღობისა, ქუთაისის ავ-კარგზე მსჯელობდნენ, პოეზიაზე, ცხოვრების წესზე საუბრობდნენ. ასე ვიხსენებ მე მათ. ვაგლახ, რომ ბაღის კიდესთან თქმული იუმორი დიდი ხანია არ მსმენია და მე კი თანადგომის ხმა მინდა მესმოდეს. ტელევიზორის ეკრანიდან ვიხილე, თუ როგორ მშვენიერდება ქუთაისი, იგი იბრუნებს საკუთარ სახეს, რაც ფრიად სასიამოვნოა, მაგრამ გაუგებარია, ქალაქში გაძარცვული მემორიალი იდგეს და მის აღდგენაზე მოფიქრალი არავინ იყოს. მე თხოვნით მივმართავ ყოველ ქუთაისელ მოქალაქეს, გამონახოს დრო, მივიდეს მემორიალთან და კარგად დააკვირდეს პირმცინარ ამხედრებულ ჭაბუკს, ცხენზე ლაღად მჯდომს, რომლის სულიერი მხნეობა და სისპეტაკე გამოძახილია თქვენი უკვდავი ჯიშისა. აქ შეიცნობთ რუსთველის გმირთა ნაშიერს, ვის სიკვდილი მოყვრისათვის თამაშად და უჩანს მღერად.
მე ვიტოვებ იმედს, რომ მოქალაქეთა უმრავლესობა ჩემს გულისწყრომას გაიზიარებს. მე ვიცი საზოგადოება "ქუთაისელი" ამ ამბავს გულწრფელად მოეკიდება და თავის სიტყვას იტყვის. ვიცი, ქვეყნის ჭირისუფალი ბატონი ოტია იოსელიანი ჩემს გულისტკივილს გაიზიარებს. მწამს, ქუთაისის ინტელიგენციის წარმომადგენელნი, ექიმები, ინჟინრები, პედაგოგები, სტუდენტები, ომის ვეტერანები, სპორტული საზოგადოება და განსაკუთრებით დედები ამ საკითხს გულგრილად არ შეხვდებიან. მწამს, ქუთაისელი შემოქმედნი: მწერლები, პოეტები, მსახიობები, მუსიკოსები, მხატვრები, სათანადოდ შეაფასებენ ხელოვნებისადმი ასეთ ვანდალურ მოპყრობას და სათქმელს იტყვიან. ვიტოვებ იმედს, ქალაქის ახალი ხელმძღვანელობა, რომელიც ქუთაისს უბრუნებს იერ-სახეს, ჩაერთვება ამ საქმეში და ამ სამარცხვინო ფაქტის გამო განსაკუთრებულ ზომებს მიიღებს."
მერაბ ბერძენიშვილი
იქვე ჩვენ განვაცხადეთ, რომ სრული რესტავრაცია ჩაუტარდა სოციალისტური შრომის დიდების მემორიალს მაშინ, როცა სრულიად ნადგურდება საბრძოლო დიდების - გამარჯვების მემორიალი, რომელიც ავტორმა მერაბ ბერძენიშვილმა ფაშიზმის წინააღმდეგ და არა კომუნისტური იდეალებისთვის ბრძოლას მიუძღვნა.რაოდენ გასაკვირიც უნდა იყოს, ჩვენი საგაზეთო პუბლიკაციების შემდეგ ხელისუფლებამ, საზოგადოებრივი დისკუსიის ნაცვლად, კიკვიძის ძეგლის გამაგრებითი და სარესტავრაციო სამუშაოები გააჩაღა, მერაბ ბერძენიშვილის გამარჯვების მემორიალი კი არავის გახსენებია და კვლავაც ნადგურდება. სულ ცოტა ხნის წინ ქუთაისში (და არა მხოლოდ აქ, არამედ მთელ საქართველოში) ბერძენიშვილის მონუმენტების მდგომარეობით სტუდია "GNS"ის გადაცემა "კვირის რეპორტაჟი" დაინტერესდა, რომლის სიუჟეტიც ტელეკომპანია "კავკასიის" ეთერში გადაიცა (სიუჟეტი შეგიძლიათ იხილოთ ამ მისამართზე: www.studiogns.blogspot.com
საკმაოდ ხანგრძლივი დუმილის შემდეგ 80 წლის მოქანდაკემ ტელეეთერში საკუთარი ძეგლების მიზანმიმართულად განადგურების თაობაზე ისაუბრა. იმავე სიუჟეტში ვრცლად შეეხო საუბარი გამარჯვების მემორიალს, რომელიც ქუთაისში დგას და თითქმის მთლიანადაა გაძარცვული. სიუჟეტში ამ საკითხთან დაკავშირებით გადაიცა "ახალი გაზეთის" რედაქტორის ინტერვიუ. ასევე, ითქვა, რომ ამ საკითხებზე ქუთაისის მერმა სიუჟეტის ავტორებთან შეხვედრა არ ისურვა. მათ ქალაქის კულტურის სამსახურის უფროსი გიზო თავაძე ესაუბრა, თუმცა მან ჟურნალისტებს განუცხადა, რომ ძეგლების დაცვის საკითხი ქალაქის არქიტექტურის სამსახურის პრეროგატივა ყოფილა მაშინ, როცა ძეგლთა დაცვის განყოფილება სწორედ კულტურის სამსახურის დაქვემდებარებაში იმყოფება?!
სიუჟეტის ეთერში გასვლის შემდეგ მერაბ ბერძენიშვილმა "ახალი გაზეთის" რედაქციაში წერილი და კომპაქტ-დისკი გამოაგზავნა. მისივე თხოვნით, ჩვენ ამ წერილს აქვე ვაქვეყნებთ, ხოლო რაც შეეხება კომპაქტ-დისკს, "რომელსაც ვგზავნი, თუ საშუალება გაქვთ, თქვენთან ოფისში ან საზოგადოება "ქუთაისელში" აჩვენოთ და მოასმენინოთ იმ ადამიანებს, რომლებსაც მე ვთხოვ დახმარებას მემორიალისადმი ბარბაროსული მოპყრობის გამო, რასაც ადგილი ჰქონდა სანაქებო კულტურის მქონე ქალაქ ქუთაისში," - გვწერს მერაბ ბერძენიშვილი. ამდენად, ყველა დაინტერესებულ მსურველს, ვისაც სურს ბერძენიშვილის ვიდეომიმართვის ნახვა ვთავაზობთ, მობრძანდეს ჩვენთან, რედაქციაში, ხოლო დაინტერესების შემთხვევაში, მზად ვართ, ეს დისკი საზოგადოება "ქუთაისელს" გადავცეთ, რომელსაც, ასევე, მიმართავს მერაბ ბერძენიშვილი დახმარებისთვის.
"ბატონებო! ქუთაისი ჩემთვის იყო ჭეშმარიტი ქართული ქალაქი, თავისი მნიშვნელოვანი ისტორიითა და თავისი საკუთარი ცხოვრების წესით, სადაც სიყვარული ზეიმობდა. სამწუხაროა, რომ თქვენს ქალაქშიც შემოიჭრა ის სიავე, რომლითაც მოცულია დღეს მთელი საქართველო, მაგრამ პირდაპირ უნდა გითხრათ, მშვიდობიან დროშიც ქუთათურებმა ვერ შეაფასეთ თქვენთან აღმართული მემორიალის ღირსება და სწორედ მემორიალის თაღის მოპირდაპირედ მშენებლობა გააჩაღეთ. რატომ? რისთვის? ვის მოუვიდა აზრად საგანგებოდ შერჩეული ადგილი (სადაც პროექტის მიხედვით პარკია გამიზნული) დაემახინჯებინა? ეს სამარცხვინო ფაქტია, ამავე დროს ყურადსაღები. უნდა მოგახსენოთ, რომ როდესაც ღმერთზე სიტყვის თქმა დანაშაულად ითვლებოდა, როდესაც წმინდანებს გმობდნენ, მე ზემოთ ხსენებული მემორიალის კომპოზიციის ყველაზე მნიშვნელოვან ადგილას შუბოსანი გამოვხატე. სხვადასხვა დროში ბოროტება სხვადასხვა სახით ვლინდება, ჩვენს დროს უბოროტესი ურჩხული მოევლინა - ფაშიზმი. სწორედ არსებული სიმბოლიკით ურჩხულის ადგილას გამოვკვეთე ფაშისტი, რომელსაც შუბით გმირავს წმინდა გიორგი. კაცობრიობის ისტორიაში იგი გვევლინება ბოროტების დამმარცხებლად, ამიტომაც მოვაქციე კომპოზიციის გვირგვინად.
დღეს, როდესაც ღმერთი კვლავ ვიწამეთ, როდესაც წმიდა გიორგი ხატია ჩვენი და სულიერებისაკენ ვისწრაფით, შუაგულ ქალაქში მემორიალი ავაზაკებმა დაარბიეს, ალბათ, გაძარცვის მიზნით, რელიეფი გამოანგრიეს! ხვალ ცხენოსან "მზეჭაბუკს" შეეხებიან გასანადგურებლად, რომელიც იმერთა მშვენიერების, მათი ცხოვრების არსის სიმბოლოდ გამიკეთებია, მაგრამ, ვაგლახ, რომ სტომაქის ღირსება უფრო ფასობს. ფუი, იმ ქუთათურს, რომელიც საკუთარ ღირსებას და მშვენიერებას პატივს აყრის და მიენდობა საწუთროს სიმახინჯეს.
საკვირველია, პეტერბურგელმა ქალბატონმა ლიდია ლებედინსკაიამ თქვენი მემორიალის ნახვით აღფრთოვანებულმა ჟურნალ "ნევის" მეშვეობით მთელ მსოფლიოს ამცნო ამ ძეგლის მაღალმხატვრულობა და ღირსება, მნიშვნელობა, ქუთათური კი არბევს მას! თქვენ, მშვენიერნო, ამაღლებული სულის მატარებელნო, ქართველნო! სად გაქრა თქვენი ხედვის ესთეტიკური კრედო, ასე გამორჩევით და ჭარბად რომ იყო თქვენს ჯიშში. განა, დღევანდელ დღეზე ნაკლები მძიმე დღეები გადაუტანია თქვენს წინაპარს, ციხე-კოშკები, ტაძრები რომ აღაშენა და დაგიტოვათ. ავაზაკი იმიტომაა ავაზაკი, სიბილწე უნდა ჩაიდინოს, დაანგრიოს, დააქციოს, ხოლო სიკეთემ უნდა აღაშენოს. ერთი ლიტერატურული გმირის არ იყოს "ასეა ეს".
უნდა შეაკეთოთ! ეს უბრალო, რიგითი შინმოუსვლელთა ძეგლი არ არის. აქ სიღრმეა მომავლის ჭვრეტისა. უნდა მოუაროთ, აღადგინოთ. მემორიალი ჩვენს საუკუნეშია შექმნილი და თუ მომავლის გწამთ, დაუტოვეთ ჩვენი ფიქრი და განძი მომავალ თაობებს. როცა ზარი რეკს, ადამიანის სულში ემოციური ძვრები ხდება. თქვენთან მემოარიალზე კი სდუმან, ბუტაფორიად ქცეულან. რატომ? ზარი ჭეშმარიტების მსახურია, ბატონებო, და არა სიყალბის. მემორიალის რელიეფის ერთი ნაწილი გამოგლეჯილია! ის ჩემი გულის ნაწილია. ამიტომ ჩემი გულისტკივილი თუ მძაფრად გამოვხატე, მომიტევეთ. ბატონებო! მიუხედავად არსებული მძიმე მდგომარეობისა, ყველასათვის ნათელია და ცნობილი, თუ რამდენი სიკეთე გაკეთდა თქვენს ქალაქში; რამდენი მისაბაძი სიახლეა წამოწყებული და როგორი სიყვარულით ეკიდებით საქმეს, რასაც ეროვნული ჰქვია! ამიტომ ვიტოვებ იმედს, რომ თქვენ ამ საქმეს უყურადღებოდ არ დატოვებთ.
მე მიყვარს ქუთაისი და მინდა, რომ მარად მიყვარდეს! ადამიანებო, ჩემო ქუთაისელო მოქალაქენო, ცხოვრების არსი ღირსებაშია, საქართველო დიდი კულტურის ქვეყანაა, მაღალზნეობის ქვეყანაა, ეს მუდამ უნდა გვახსოვდეს, ვითარცა ღმერთი. ასე ფიქრობდნენ ჩვენი წინაპრები, ასე ფიქრობდნენ ის ვაჟკაცები, ფაშიზმს რომ აღუდგნენ წინ და გმირულად დაეცნენ ბრძოლაში. ქუთაისის მემორიალი მიეძღვნა იმ ღიმილის ბიჭების არდავიწყებას, რომლებმაც მკერდით დაგვიცვეს ჩვენ მეოცე საუკუნის ყველაზე დიდი ბოროტებისაგან და სიცოცხლე გაწირეს, დღეს ზნედაცემული ადამიანი, რომელსაც არ აქვს უნარი, აღიქვას მემორიალის მნიშვნელობა, ანადგურებს, ძარცვავს, ანგრევს ძეგლს, რომელიც მომავალ თაობებს ეკუთვნის. ეს უბრალოდ ავაზაკობაა, ხოლო ასეთი ქმედებისადმი გულგრილი დამოკიდებულება დანაშაულია, დიდი უპატივცემულობა იმ მამაცი ვაჟკაცების მიმართ, რომლებიც ბრძოლის ველზე დაეცნენ, უპატივცემულობაა იმ დედებისადმი, რომლებმაც სამშობლოს ჭეშმარიტი ვაჟკაცები აღუზარდეს. ქუთაისის მემორიალის კომპოზიციის ცენტრალურ ნაწილში სწორედ დედის სიმბოლოა გამოსახული, რომელსაც მძარცველებმა მკერდი გამოფატრეს, გამარჯვებულ მზეჭაბუკს კი ხმალი მოახერხეს, ვაი, სირცხვილო! იმის მაგივრად, რომ მემორიალზე არსებული ზარები რეკდნენ, მათ იპარავენ და თურქეთისკენ მიაქანებენ გასაყიდად. ვაი, სირცხვილო! და ბოლოს, ხელოვნება არაფრად გვიღირს! იქნებ ვინმე ზოგიერთებივით მონუმენტურ ხელოვნებას საბჭოთა გადმონაშთად თვლის? მაშინ მათ გასაგონად ვიტყვი, ასეთი პრიმიტული ახსნა ხელოვნების არსისა მხოლოდ უმეცრებაზე, გაუცნობიერებაზე მეტყველებს. რა ვუყოთ მაშინ მსოფლიოში არსებულ შედევრებს, მაშინ რომ იქმნებოდა, როცა დემოკრატია არ იყო; რა ვუყოთ რომის იმპერიის დიდებულ დანატოვარს - მონუმენტურ არქიტექტურას და ქანდაკებას, რომელსაც კაციობრიობის მონაპოვრად თვლიან.
მსოფლიოში აღიარებულ დემოკრატიულ სახელმწიფოს, ამერიკის შეერთებულ შტატებს, ქვეყნის მასპინძლად "თავისუფლების" მონუმენტი აქვს აღმართული და ამაყობს ამით. რიოდეჟანეიროს მშვენიერების აღქმა იესო ქრისტეს მონუმენტით იწყება, თავზე რომ ადგას ქალაქს და საოცარი ბედნიერების განცდას ანიჭებს მოქალაქეებს. არასოდეს უფიქრით, რომ იგი გადმონაშთია! მე მწამს საღი აზრისა, რომელიც წინ აღუდგება ამ ვანდალიზმს. მემორიალს ყოველდღე რაღაცას გლეჯენ. მერე, როცა რკინა-ბეტონის არქიტექტურული ნაგებობა მთლიანად გაშიშვლდება, ყვირილი და ვიშვიში გვიანი იქნება! ნუ დავივიწყებთ, რომ თაობები, ჩვენ წინაპართა გმირულ ისტორიაზე, მათ გმირულ მაგალითზე იზრდებოდნენ, ამიტომ ნუ დავამცირებთ ვაჟკაცთა სულს. ჩვენი ქვეყანა ხომ მომავალმა თაობებმა უნდა დაიცვან. იფიქრეთ, ჯერ კიდევ ნორჩებს სულიერება არ შევულახოთ!
როცა ვიხსენებ ქუთაისელ მშენებლებს, მათ თავდადებულ შრომას, რა სიყვარულით აგებდნენ მემორიალს, როცა ვიხსენებ ქალაქის ხელმძღვანელობას, თუ რა დიდ პასუხისმგებლობას იჩენდნენ ეროვნული საქმის მიმართ, როცა ვიხსენებ მშენებელ-ინჟინერს, კონსტრუქტორს, არქიტექტორს და მათ დიდ შრომას, მახსენდება ის მძიმე დღეები და ჯაფა, რომელიც თავად გამიწევია და როცა ნაკუწ-ნაკუწ გლეჯენ ჩემს ხელოვნებას, ჩემი სხეულიც განიცდის ტკივილს, რადგან შემოქმედება ჩემი სულიერების პირმშოა. ქუთათურები ბაღის კიდეზე დგომისას, გარდა საოცრად გონივრული იუმორისა და ლაღობისა, ქუთაისის ავ-კარგზე მსჯელობდნენ, პოეზიაზე, ცხოვრების წესზე საუბრობდნენ. ასე ვიხსენებ მე მათ. ვაგლახ, რომ ბაღის კიდესთან თქმული იუმორი დიდი ხანია არ მსმენია და მე კი თანადგომის ხმა მინდა მესმოდეს. ტელევიზორის ეკრანიდან ვიხილე, თუ როგორ მშვენიერდება ქუთაისი, იგი იბრუნებს საკუთარ სახეს, რაც ფრიად სასიამოვნოა, მაგრამ გაუგებარია, ქალაქში გაძარცვული მემორიალი იდგეს და მის აღდგენაზე მოფიქრალი არავინ იყოს. მე თხოვნით მივმართავ ყოველ ქუთაისელ მოქალაქეს, გამონახოს დრო, მივიდეს მემორიალთან და კარგად დააკვირდეს პირმცინარ ამხედრებულ ჭაბუკს, ცხენზე ლაღად მჯდომს, რომლის სულიერი მხნეობა და სისპეტაკე გამოძახილია თქვენი უკვდავი ჯიშისა. აქ შეიცნობთ რუსთველის გმირთა ნაშიერს, ვის სიკვდილი მოყვრისათვის თამაშად და უჩანს მღერად.
მე ვიტოვებ იმედს, რომ მოქალაქეთა უმრავლესობა ჩემს გულისწყრომას გაიზიარებს. მე ვიცი საზოგადოება "ქუთაისელი" ამ ამბავს გულწრფელად მოეკიდება და თავის სიტყვას იტყვის. ვიცი, ქვეყნის ჭირისუფალი ბატონი ოტია იოსელიანი ჩემს გულისტკივილს გაიზიარებს. მწამს, ქუთაისის ინტელიგენციის წარმომადგენელნი, ექიმები, ინჟინრები, პედაგოგები, სტუდენტები, ომის ვეტერანები, სპორტული საზოგადოება და განსაკუთრებით დედები ამ საკითხს გულგრილად არ შეხვდებიან. მწამს, ქუთაისელი შემოქმედნი: მწერლები, პოეტები, მსახიობები, მუსიკოსები, მხატვრები, სათანადოდ შეაფასებენ ხელოვნებისადმი ასეთ ვანდალურ მოპყრობას და სათქმელს იტყვიან. ვიტოვებ იმედს, ქალაქის ახალი ხელმძღვანელობა, რომელიც ქუთაისს უბრუნებს იერ-სახეს, ჩაერთვება ამ საქმეში და ამ სამარცხვინო ფაქტის გამო განსაკუთრებულ ზომებს მიიღებს."
მერაბ ბერძენიშვილი
No comments:
Post a Comment