პატიმრების წამება გეგუთის ციხეში წესად იქცა

გეგუთის #8 საპყრობილეში პატიმართა მიმართ ძალადობისა და არაადამიანური მოპყრობის ფაქტები გასულ კვირას პარლამენტარმა დიმიტრი ლორთქიფანიძემ გაახმაურა. მანამდე კი, ამავე დაწესებულებაში ანალოგიური ფაქტების თაობაზე ადვოკატებმა და ადამიანის უფლებების დამცველებმა გაავრცელეს ინფორმაცია. უფრო მეტიც, გეგუთის #8 საპყრობილეში ბოლო ორი თვის განმავლობაში სამი პატიმარი გარდაიცვალა. არაოფიციალური ვერსიით, სამივე ფაქტი ციხის ადმინისტრაციის მხრიდან პატიმრებზე განხორციელებულ ძალადობას უკავშირდება. ოფიციალური ვერსია კი საქართველოს მთავარმა პროკურატურამ უნდა წარმოადგინოს, რომელსაც შესაბამისი თხოვნით უკვე მიმართა საქართველოს სახალხო დამცველმა.

საქართველოს პარლამენტის წევრს დიმიტრი ლორთქიფანიძეს გეგუთის საპყრობილეში განთავსებული მსჯავრებულების - დავით კოტორიშვილისა და დავით ზარანდიას მშობლებმა გასულ კვირას მიმართეს დახმარებისთვის. მშობლების თქმით, მათი შვილები სასტიკად არიან ნაცემები. პარლამენტარი დარწმუნებულია, რომ მომხდარი ინციდენტი გეგუთის საპყრობილეში პირველი შემთხვევა არაა.

„დავით კოტორიშვილის ამბავი არის მხოლოდ მცირე ეპიზოდი იმ ინციდენტების სერიისა, რომელსაც ადგილი აქვს გეგუთის კოლონიაში,“ - აცხადებს ლორთქიფანიძე.

კოტორიშვილისა და ზარანდიას საქმეებს ამჟამად სახალხო დამცველის აპარატი იკვლევს. როგორც ომბუდსმენის საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის ხელმძღვანელმა ნინო ერემაშვილმა გვითხრა, აღნიშნულ ფაქტთან დაკავშირებით სახალხო დამცველის ოფისის პრეს-რელიზი ამ კვირაში გამოქვეყნდება. სახალხო დამცველის აპარატის პრევენციისა და მონიტორინგის დეპარტამენტი იკვლევს, ასევე, პატიმრების გარდაცვალების ფაქტებს გეგუთის საპყრობილეში. საუბარია გიორგი კვანტრიშვილის, სერგო კეკელიშვილისა და ნადიმ ცეცხლაძის გარდაცვალების ფაქტებზე.

პატიმრები - სერგო კეკელიშვილი და ნადიმ ცეცხლაძე თანასოფლელები და ამავე დროს, თანასაკნელებიც იყვნენ. პირველი მათგანი 2010 წლის 21 თებერვალს გარდაიცვალა, მეორე კი - 18 მარტს. სახალხო დამცველის წარმომადგენლებთან გეგუთის მსჯავრდებულთა ზეპირი მონათხრობით ირკვევა, რომ ორივე მათგანი საპყრობილეში ერთად სცემეს. ამის შემდეგ პატიმარი კეკელიშვილი მსჯავრდებულთა და პატიმართა სამკურნალო დაწესებულებაში გადაიყვანეს, სადაც პოსტოპერაციული გართულებების შედეგად გარდაიცვალა. სახალხო დამცველის აპარატის პრევენციისა და მონიტორინგის დეპარტამენტის უფროსი ნათია იმნაძე აღნიშნავს, რომ იმ პირობებში, როდესაც სასჯელაღსრულების სისტემის სამედიცინო სამსახური ვერანაირ კრიტიკას ვერ უძლებს, კეკელიშვილისთვის რთული ოპერაციის გაკეთება ციხის სამკურნალო დაწესებულების პირობებში შეუძლებელი იქნებოდა. ამდენად, გაურკვეველია, საბოლოოდ, რა გახდა პატიმრის სიკვდილის მიზეზი.

მეორე გარდაცვლილი პატიმარი - ნადიმ ცეცხლაძე სასჯელს გეგუთის მე-8 საპყრობილეში 2009 წლის სექტემბერიდან იხდიდა. კეკელიშვილის მსგავსად, უმძიმეს მდგომარეობაში მყოფი ცეცხლაძე პატიმართა სამკურნალო დაწესებულებაში 2010 წლის 11 თებერვალს გადაიყვანეს. 12 მარტს კი, როდესაც მისი მდგომარეობა კრიტიკული გახდა, მსჯავრდებული ტუბერკულოზისა და ფილტვის დაავადებათა ეროვნულ ცენტრში მოათავსეს, სადაც იგი 18 მარტს ოჯახის წევრების გარემოცვაში გარდაიცვალა.

„ასეთი რა გამიკეთეს, რომ მოწყვეტილი ვარ წელსქვევით?!“- ეს ერთადერთი ფრაზაა, რაც სიკვდილის პირას მყოფმა პატიმარმა ახლობლებთან თქვა.

2010 წლის 26 თებერვალს ამავე დაწესებულებაში კიდევ ერთი პატიმარი, გიორგი კვანტრიშვილი გარდაიცვალა. ოფიციალური ვერსიით, ციხის განაწესის დარღვევისთვის კვანტრიშვილი კარცერში მოათავსეს, სადაც მან თავი ჩამოიხრჩო. თუმცა, სახალხო დამცველის აპარატში, გეგუთის საპყრობილის დანარჩენი პატიმრების ინფორმაციებზე დაყრდნობით, გარდაცვალების სხვა მიზეზებზე საუბრობენ.

„მსჯავრდებულებს ჰქონდათ ეჭვი, რომ გიორგი კვანტრიშვილი გახდა ძალადობის მსხვერპლი არა იმ გაგებით, რომ მაინც და მაინც ძალადობისგან გარდაიცვალა, არამედ, თავი მოიკლა იმიტომ, რომ მასზე რაღაც ძალადობა განხორციელდა. სხვადასხვა ვერსიებია, ყოველ შემთხვევაში, თავის მოკვლის ვერსიისა პატიმრებს ნაკლებად სჯეროდათ, იმის გამო, რომ მორწმუნე ადამიანი იყოო,“ - აღნიშნავს ნათია იმნაძე. გეგუთის საპყრობილეში კვანტრიშვილის თავის ჩამოხრჩობის ვერსია დანარჩენმა პატიმრებმა გააპროტესტეს და სოლიდარობის მიზნით შიმშილობა გამოაცხადეს. ამასთან დაკავშირებით, დაწესებულების ადმინისტრაციამ საჭიროდ ჩათვალა დაწესებულების ტერიტორიაზე სპეცრაზმი შეეყვანა. მსჯავრდებულები აღნიშნავენ, რომ სპეცრაზმმა კორპუსებში ჩხრეკა ჩაატარა და იმ პატიმრებს, ვინც საკვების მიღებაზე უარი განაცხადეს, ფიზიკურად უსწორდებოდნენ. 200-მდე პატიმარი გეგუთის ციხიდან საასჯელაღსრულების სხვადასხვა დაწესებულებაში გადაიყვანეს. აღსანიშნავია, რომ გეგუთის საპყრობილეში სპეცრაზმი 28 თებერვალს, მას შემდეგ შევიდა, რაც პატიმრები ციხის ადმინისტრაციასთან ერთად სასჯელაღსრულების დეპარტამენტის თავმჯდომარის პირველმა მოადგილემ მოინახულა.

„გასარკვევია, ვინ მიიჩნია აუცილებლად სპეცდანიშნულების რაზმის შეყვანა დაწესებულების ტერიტორიაზე სრულიად უწყინარ სიტუაციაში, როდესაც პატიმრები მიმართავდნენ საყოველთაოდ მიღებულ პროტესტის ფორმას - შიმშილობას? ბრძანების გაცემის უფლება აქვს სასჯელაღსრულების დეპარტამენტის თავმჯდომარეს, თუმცა, რაც ახლავე შეიძლება ითქვას, ეს მოხდებოდა აუცილებლად დაწესებულების ადმინისტრაციის მიმართვის საფუძველზე,“ - აღნიშნავს ნათია იმნაძე.

გეგუთის საპყრობილეს ამჟამად მამუკა ჩეგიანი ხელმძღვანელობს, რომელსაც მანამდე ქუთაისის #2 საპყრობილეში ეკავა რეჟიმის უფროსის თანამდებობა. (სხვათაშორის, გეგუთის საპყრობილის უფროსის მოადგილის თანამდებობა ცოტა ხნის წინ გიგა არჩაიას ეკავა, რომელიც კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის დასავლეთ საქართველოს რეგიონული სამმართველოს უფროსის კოტე არჩაიას ძმაა). ჩეგიანი გეგუთის საპყრობილეში პატიმართა წამებისა და არაადამიანური ფაქტების თაობაზე კომენტარს არ აკეთებს. მასთან ერთადერთი სატელეფონო კომენტარი სტუდია „GNS“-ის ჟურნალისტმა ჩაწერა, სადაც ჩეგიანმა განაცხადა: „თქვენ თუ მეტყვით და ერთი პატიმარიც კი თუ იტყვის, რომ მაგი (გიორგი კვანტრიშვილი) ჩამოახრჩვეს და ჩამოკიდეს, აგერა ვარ და მე ვაგებ მაგაზე პასუხს!“ რაც შეეხება პატიმრების შიმშილობისა და შემდეგ მათი სხვა საპყრობილეებში ეტაპირების ფაქტს, ამაზე ჩეგიანი ასეთ კომენტარს აკეთებს: „პატიმრებს გადაიყვანენ თუ გადმოიყვანენ, მაგას არც მე მეკითხება ვინმე და არც თქვენ. ბუნტი არ იყო მანდ, ჯერ ერთი: საჭმელი არ ჭამეს და მერე შეჭამეს და ეგ იყო!“

გეგუთის კოლონიაში ძალადობის ფაქტების თაობაზე პატიმართა მხრიდან საჩივრებმა რომ იმატა, ამას საქართველოს სახალხო დამცველიც ადასტურებს. ისინი, ძირითადად, ადმინისტრაციის მხრიდან უხეშად და გულგრილად მოპყრობას ეხება. ამის გამო, გეგუთში არსებული ვითარების შესწავლა სახალხო დამცველის აპარატის ერთ-ერთ პრიორიტეტს წარმოადგენს.

„ვინაიდან პატიმრები მიუთითებენ, რომ გეგუთის #8 საერთო და მკაცრი რეჟიმის დაწესებულებაში არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობა წესად იქცა, სახალხო დამცველმა მის ხელთ არსებული მასალები შემდგომი რეაგირებისთვის საქართველოს მთავარ პროკურორს გადაუგზავნა,“ - აღნიშნულია სახალხო დამცველის მოხსენებაში.

ყოფილი პატიმარი ზურა ვეკუა, რომელიც საჯელს გეგუთის კოლონიაში 7 წლის წინ იხდიდა, ამბობს, რომ პატიმართა ცემის ფაქტები დაწესებულებაში იმ პერიოდშიც იყო, თუმცა ზონაში წესრიგს ე.წ. „კანონიერი ქურდები“ ამყარებდნენ. ციხეებში სისასტიკე და ძალადობა არც ამ ინსტიტუტის მოშლის შემდეგ შემცირებულა.

ციხეებში „ქურდული“ გარჩევების სპეცრაზმის ძალადობით ჩანაცვლებას კატეგორიულად არ ეთანხმება მანანა მანაგაძე, რომელიც ქუთაისში სასჯელაღსრულების დაწესებულების საზოგადოებრივი კონტროლის კომისიის თავმჯდომარე იყო.

„ეს მენტალილეტი ათწლეულების მანძილზე ყალიბდებოდა და არა მხოლოდ საქართველოში. ერთ და ორ წელიწადში ამას ვერავინ მოშლის, რადგან ციხეს თავისი კანონები აქვს. უცხო თვალიც ადვილად შეამჩნევს, რომ ციხეში პატიმრებს შორის იერარქიული სხვაობაა. ძალისმიერი მეთოდით წესრიგის დამყარება ყოველთვის უკუპროცესს მოიტანს,“ - ამბობს მანანა მანაგაძე.

საზოგადოებრივი კონტროლის კომისია მხოლოდ სამი წლის (2005-2007) მანძილზე არსებობდა და საერთაშორისო ორგანიზაციის „ციხის საერთაშორისო რეფორმის“ (PRI) მიერ მომზადებული კადრებით დაკომპლექტდა. თუმცა, შემდეგ, უცნობი მიზეზების გამო, გაუქმდა. მანანა მანაგაძე მიიჩნევს, რომ კომისიის მუშაობა იმ პერიოდში საპყრობილეებში არსებული სიტუაციის გაუმჯობესების მიზნით, ეფექტური იყო, რადგან კომისიის პრიორიტეტი ციხეებში სარეაბილიტაციო სამუშაოების და ჰუმანიზაციის პროცესის დაწყება იყო.

„რაც უფრო ძლიერდებოდა ეს კომისია, მით უფრო ნაკლები შანსი არსებობდა იმისა, რომ ადმინისტრაციას ციხეები ძველებური მეთოდებით ემართათ. ამიტომ ვიღაცის ინტერესებში არ შედიოდა, რომ ციხეში შესულიყო ადამიანთა ჯგუფი, რომელთაც იქ არსებული რეალური სიტუაცია ეცოდინებოდათ. ის, რაც ბაჩო ახალაიამაც კი დაუშვა, შაშკინმა გააუქმა,“ - აღნიშნავს მანანა მანაგაძე.

საზოგადოებრივი კონტროლის კომისიის აღდგენა არც მოქმედი მინისტრის გეგმებში შედის. ძალადობის და გაურკვეველ ვითარებაში პატიმართა გარდაცვალების ფაქტები კი მხოლოდ ერთი და ორი საპყრობილის პრობლემას არ წარმოადგენს. მაგალითად, გასული წლის 12 დეკემბერს პატიმრის გარდაცვალების ფაქტი ქუთაისის #2 საპყრობილეშიც დაფიქსირდა: ოფიციალური ინფორმაციით, მსჯავრდებულმა ალექსანდრე ქოქოშვილმა თავი ჩამოიხრჩო.

გეგუთისა და ქუთაისის საპყრობილეებში გაუმჯობესება ჯერ-ჯერობით მხოლოდ ექსტერიერის კეთილმოწყობით შემოიფარგლება: გეგუთის საპყრობილის გარემონტებული შენობა 2007 წელს გაიხსნა, ქუთაისის ციხის ახალი შენობა კი 2005 წელს აშენდა.

დეა მანაგაძე

მოქალაქეები VS ნათია კობერიძე

25 მარტს, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭომ პირველი გადაწყვეტილება გამოიტანა, რომლითაც დაადგინა, რომ ტელეკომპანია "იმედის" გადაცემა "სპეციალური რეპორტაჟის" წამყვანმა და თანაავტორმა ნათია კობერიძემ ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველი მუხლი დაარღვია. აღნიშნული მუხლი შემდეგნაირად ფორმულირდება: "ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას - მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია".

"წესდების თანახმად, საბჭომ მხოლოდ იმ მუხლთან დაკავშირებით იმსჯელა და გამოიტანა გადაწყვეტილება, რომელზეც მითითებული იყო იმ მოქალაქეების საჩივრებში, რომლებიც შემოვიდა საბჭოში განსახილველად," - ამბობს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს თავმჯდომარე ეთერ თურაძე.

საბჭოს ქარტიის დამფუძნებლისა და ხელმომწერის - ნათია კობერიძის წინააღმდეგ საჩივრით საქართველოს სამმა მოქალაქემ მიმართა: ასლან ჭანიძემ, პაატა ჯალაღონიამ და რუსუდან ფანჩულიძემ საჩივარში მიუთითეს, რომ 13 მარტს "იმედის" ეთერში გასული გადაცემა "სპეციალური რეპორტაჟით", რომლის შემადგენელი ნაწილიც გახლდათ ე.წ. "მოდელირებული ქრონიკა" რუსეთ-საქართველოს შორის მორიგი ომის დაწყების თაობაზე, დაირღვა საზოგადოების უფლება - მიეღოთ ზუსტი ინფორმაცია. სწორედ აღნიშნული საჩივრები გახდა საბჭოს განხილვის საგანი. პროცედურის მიხედვით, საბჭომ აღნიშნული საჩივრები ჟურნალისტ ნათია კობერიძეს მიაწოდა და მისგან შესაბამისი განმარტებების მოსმენა ითხოვა საბჭოს სხდომაზე, რომელიც, წესდების თანახმად, ღიაა. კობერიძემ აღნიშნულის თაობაზე საბჭოს თანხმობა განუცხადა, თუმცა საბჭოს წევრებმა სხდომის დაწყებამდე რამდენიმე წუთით ადრე შეიტყვეს, რომ კობერიძემ პირობის შესრულება და სხდომაზე მისვლა გადაიფიქრა.

"ჩვენ ნათია კობერიძემ სატელეფონო საუბარში გვითხრა, რომ წერილობით უპასუხებდა ჩვენს შეკითხვებს, ამიტომაც საბჭომ მას ელექტრონულ ფოსტაზე გადაუგზავნა 16 შეკითხვა და თან მიიღო მისგან პირობა, რომ დამატებითი კითხვების გაჩენის შემთხვევაში, კვლავაც უპასუხებდა საბჭოს წევრების შეკითხვებს," - განმარტეს საბჭოს წევრებმა.

XXX

საბჭოს წევრებსა და კობერიძეს შორის ონლაინ რეჟიმში ასეთი შინაარსის კითხვა-პასუხი შედგა:

- ქალბატონო ნათია, თქვენ საშუალება გქონდათ, გაცნობოდით იმ საჩივრებს, რომლებიც შემოვიდა თქვენს წინააღმდეგ ქარტიის საბჭოში. აღიარებთ თუ არა, რომ თქვენი მხრიდან ადგილი ჰქონდა ქარტიის ნორმების დარღვევას, როგორც ეს იყო მითითებული საჩივრებში? თუ საჩივრების შინაარსს არ ეთანხმებით, გთხოვთ, გაგვაცნოთ თქვენი არგუმენტები ამის თაობაზე.

- ქარტიის ნორმების დარღევვას ჩემი მხრიდან ადგილი არ ჰქონია. მე, ანონსშიც და გადაცემის დაწყებამდეც განვაცხადე, რომ ეთერში გავიდოდა მოდელირებიული ქრონიკა, რომელიც ასახავდა შესაძლო მომავალს.

- თვლით თუ არა, რომ დაარღვიეთ ქარტიის პირველი მუხლი: "ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას - მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია?"

- იხ. პირველი კითხვა.

- თუ კი, მაშინ ჰქონდა თუ არა ადგილი თქვენზე ზეწოლას ხელმძღვანელების მხრიდან, რამაც ეთიკის ნორმების დარღვევა გაიძულათ?

- რაკი არ დამირღვევია, არც ზეწოლა ჩემზე პირადად არ განხორციელებულა.

- რა გახდა თქვენი გადაწყვეტილების შეცვლის მიზეზი, რომ მოსულიყავით საბჭოს სხდომაზე და ღიად დაგეფიქსირებინათ თქვენი პოზიცია?

- გადაწყვეტილება არმოსვლაზე მივიღე იმის გათვალისწინებით, რომ სხდომა იქნებოდა ღია, რითაც არაკეთილსინდისიერი, რევანშისტულად განწობილი ადამიანები ბოროტად ისარგებლებდნენ და მოაწყობდნენ პროვოკაციას, რომელიც, პირველ რიგში, საბჭოს ჩააყენებდა უხერხულ მდგომარეობაში. ისე, ამაზე თქვენც უნდა გეფიქრათ, კოლეგებო, რადგან ვიმედოვნებ, რომ თქვენი მიზანი საქმის ვითარებაში გარკვევა და ხმაურის ატეხვა არ იყო.

- ხართ თუ არა გადაცემა "სპეციალური რეპორტაჟის" თანაავტორი?

- დიახ, მე გახლავართ "სპეციალური რეპორტაჟის" თანაავტორი.

- გადაცემის ეთერში გასვლამდე, მიგაჩნდათ თუ არა, რომ გამაფრთხილებელი ტიტრი უწყვეტად უნდა ყოფილიყო გადაცემის მსვლელობის დროს?

- გამაფრთხილებებლი ტიტრი აუცილებლად!!!! უნდა ყოფილიყო უწყვეტად!

- გადაცემის ეთერში გასვლამდე, იცოდით თუ არა, რომ გამაფრთხილებელი ტიტრი უწყვეტად არ დაედებოდა მას?

- არა, არ ვიცოდი, რომ ტიტრს არ დაადებდნენ.

- თუ თქვენ იცოდით, რომ გადაცემის მთელი მსვლელობისას გამაფრთხილებელი ტიტრი არ დაედებოდა, რა მოიმოქმედეთ ამის თავიდან ასაცილებლად?

- იხ. მეშვიდე კითხვა.

- თუ თქვენ გქონდათ წინასწარი ინფორმაცია, რომ გამაფრთხილებელი ტიტრი მთელი გადაცემის განმავლობაში უნდა დადებულიყო და პირდაპირ ეთერში აღმოჩნდა, რომ ეს ასე არ არის, რა მოიმოქმედეთ?

- იხ. მეშვიდე კითხვა.

- მიგაჩნიათ, თუ არა, რომ ეთერში გასულ საარქივო მასალებზე მკაფიოდ უნდა ყოფილიყო მინიშნება, რომ ეს მასალები საარქივოა?

- საარქივოს უნდა ეწეროს საარქივო. რატომ არ ეწერა, კითხეთ "ქრონიკის" ავტორებს.

- მიგაჩნიათ თუ არა, რომ სხვა ქვეყნების დიპლომატებისა და ოფიციალური პირების გამოსახულებაზე იმ ტექსტის დადება, რომელიც მათ არ უთქვამთ, იყო პროფესიული სტანდარტის დარღვევა?

- "ქრონიკის" ნაწილზე პასუხს არ ვაგებ. ზოგადად, აქაც ტიტრის პრობლემას ვხედავ. თუ საზოგადეობას ეცოდინებოდა, რომ ეს დიპლომატებმა კი არ თქვეს, არამედ ჟურნალისტებმა დაუშვეს, სადავოც არაფერი იქნებოდა, მათ შორის სტანდარტი.

- ფარულ სატელეფონო საუბრის ჩანაწერში ორი ადამიანი (გიორგი არველაძე და ვინმე ეკა) ერთმანეთს უთანხმებს ტექსტს, რომელიც ძალიან ჰგავს თქვენს მიერ პირდაპირ ეთერში გადაცემულ ტექსტს. რითი ხსნით ამას? თანახმა ხართ თუ არა ამ ჩანაწერის ნამდვილობის ექსპერტიზაზე?

- სატელეფონო საუბრის შესახებ არაფერი ვიცი!

- ვინ მიიღო გადაწყვეტილება გამაფრთხილებელი ტიტრის არდადების შესახებ?

- ეს...

- ვისი ინიციატივით და რატომ გადაიწია გადაცემის ეთერში გასვლის დრომ 20:30-დან 19:58-ზე?

- ეს კითხვები ამოწურა არხის ხელმძღვანელმა ქართულ მედიაში. იხ. ჟურნალი "ლიბერალი".

- ვინ იყო 2010 წლის 13 მარტს "იმედის" ეთერში გასული გადაცემა "სპეციალური რეპორტაჟის" იდეის ავტორი?

- საფრთხეებზე გადაცემის მომზადება ჩემი გუნდის იდეაც იყო.

- რის საფუძველზე აცხადებთ მედია-საშუალებებში ("ნეტგაზეთი"), რომ საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის სტანდარტები არ დაგირღვევიათ?

- იხ. წინა კითხვები

XXX

ამის შემდეგ საბჭოს წევრებმა ნათია კობერიძეს დამატებით კიდევ სამი შეკითხვა გაუგზავნეს, თუმცა სხდომა ისე დასრულდა, რომ კობერიძის პასუხები დამატებით შეკითხვებზე საბჭოს აღარ მიუღია. აღნიშნული პასუხები მან სხდომის დასრულების შემდეგ მიაწოდა საბჭოს. დამატებით კითხვებზე კობერიძის პასუხები ასე გამოიყურება:

- როცა პირდაპირი ეთერი დაიწყო და მოწვეულ სტუმრებთან ერთად "ქრონიკას" უყურებდით, რომელსაც არ ედო გამაფრთხილებელი ტიტრი, თქვენ კი მიგაჩნდათ, რომ ტიტრი აუცილებლად უნდა ყოფილიყო, რა მოიმოქმედეთ, რომ გადაცემის მსვლელობის დროს ტიტრი დადებულიყო? (ტიტრის ასაკრეფად რამდენიმე წუთია საჭირო).

- სტუდიაში ტიტრის შესახებ არაფერი ვიცოდი. არ გამიმახვილებია ყურადღება ამ საკითხზე, რადგან არ დავუშვი ამის შესაძლებლობა.

- წარმოადგინეთ არგუმენტები, რატომ არ მიგაჩნიათ "მოდელირებული ქრონიკა" თქვენი საავტორო გადაცემის - "სპეციალური რეპორტაჟის" ნაწილად?

- არ იყო ნაწილი, მოხდა 2 პროექტის შერწყმა და ყველა თავის ნაწილზე აგებდა პასუხს, მე - თოქ-შოუზე.

- გქონდათ თუ არა გაცნობიერებული, რომ გადაცემის უტიტროდ გასვლა მაყურებელს ზიანს მიაყენებდა?

- უტიტრობა ზიანის მომტანი იქნებოდა, ეს ვიცოდი, მაგრამ დარწმუნებული ვიყავი, რომ ტიტრი იქნებოდა! მე ის მაწუხებდა, რომ ასეთი "ქრონიკა" იქნებოდა სასაცილო, უგემოვნო პროდუქტი, რადგან ვერ წარმოვიდგინე, რომ მაყურებელი შეცდომაში იქნებოდა შეყვანილი.

ქრონიკა ვნახე 18.30ზე, ანუ გადაცემამდე 1,5 საათით ადრე. სტუმრები სტუდიაში მოსვლას იწყებდნენ. აქვე ვაზუსტებ, თქვენი შეკითხვები გასცდა ქარტიის კომპეტენციას და დაკითხვის ფორმა მიიღო.

XXX

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭომ მიიჩნია, რომ ჟურნალისტმა ნათია კობერიძემ დაარღვია ქარტიის პირველი მუხლი. საბჭომ გასულ კვირას მხოლოდ სარეზოლუციო ნაწილი გამოაცხადა, გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილი კი საზოგადოებისთვის ცნობილი ამ კვირაში გახდება.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია გასული წლის 4 დეკემბერს დაფუძნდა და სწორედ მაშინ გახდა ნათია კობერიძე აღნიშნული ქარტიის დამფუძნებელი და ხელმომწერი. იმავე დღეს ქარტიის დამფუძნებლებმა აირჩიეს გადაწყვეტილებების მიმღები ორგანო - საბჭო, რომელშიც 6 რეგიონული მედიის, 3 კი თბილისში მომუშავე ჟურნალისტია.

წესდების თანახმად, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის ნორმების დარღვევის ფაქტებს საბჭო მხოლოდ იმ შემთხვევაში განიხილავს, თუკი საბჭოს რომელიმე მოქალაქე, იურიდიული პირი ან ადმინისტრაციული ორგანო მიმართავს შესაბამისი საჩივრით.

"საბჭოს არ შეუძლია ვინმეს დასჯა და გარიცხვა. ჩვენს უფლებამოსილებაში მხოლოდ ის შედის, რომ განვიხილოთ საჩივარი და საჯაროდ გამოვაცხადოთ ჩვენი გადაწყვეტილება - დაარღვია თუ არა ქარტიის ხელმომწერმა ჟურნალისტმა, რომლის წინააღმდეგაც შემოვიდა საჩივარი, ეთიკის ქარტიის მითითებული მუხლი," - განმარტავს ეთერ თურაძე.

საბჭოს წევრების თქმით, მათ უკვე მიმართა კიდევ ერთმა მოქალაქემ საჩივრით, რომელიც მომავალ სხდომაზე განიხილება, თუკი საბჭოს სამი წევრი აღნიშნულ საჩივარს დასაშვებად მიიჩნევს.

„ნაწილი ჩემი პროფესიული საქმიანობისა მართლაც კრიზისების მართვას ეძღვნებოდა“

გასულ კვირას ქუთაისს აშშ-ს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი ეწვია. 17 მარტს ჯონ ბასი რადიო "ძველი ქალაქისა" და "ახალი გაზეთის" ჟურნალისტებს შეხვდა და მათთან მედიაში არსებული პრობლემების თაობაზე ისაუბრა. ამის შემდეგ მან ამავე მედიასაშუალებების ჟურნალისტებს ექსკლუზიური ინტერვიუ მისცა, რომელსაც აქვე გთავაზობთ. ინტერვიუს უძღვებოდნენ ირაკლი მაჩიტაძე (რადიო "ძველი ქალაქი") და მაია მეცხვარიშვილი ("ახალი გაზეთი"):

- ბატონო ელჩო. გასული წლის ოქტომბერში როდესაც თქვენ ჩამობრძანდით საქართველოში აშშ-ს ელჩის რანგში, პრესაში გაჩნდა შეფასებები, რომ საქართველოში კრიზისების კარგი მმართველი გამოგზავნა აშშ-ს ადმინისტრაციამ. თქვენ მანამდე საქმიანობდით ერაყში, უფრო ადრე ხელმძღვანელობდით კრიზისების მართვის კუთხით განყოფილებას აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტში. აქედან გამომდინარე, მინდა გკითხოთ, როგორ აპირებთ კრიზისების განმუხტვას საქართველოში, რომელიც ასე მრავლად დაგროვდა ჩვენს ქვეყანაში, განსაკუთრებით აგვისტოს ომის შემდეგ?

- დიახ, ნაწილი ჩემი პრფესიული საქმიანობისა, მართლაც კრიზისების მართვას ეძღვნებოდა, მაგრამ ერთ-ერთი მიზეზი, თუ რატომ ჩამოვედი აქ, არის ის, რომ მთელი ჩემი დიპლომატიური მოღვაწეობის დიდი ნაწილი დავუთმე ისეთ ორგანიზაციებში მუშაობას, რომლის წევრობაც საქართველოს სურს. მთავარი გამოწვევა, ალბათ, რაც დგას ჩვენს წინაშე არის, რომ დავეხმაროთ ქართველ ხალხს მათი სურვილების განხორციელებაში, მათი მისწრაფებების სრულ რეალიზებაში, იმ გარემოებების გათვალისწინებით, რომ 20 პროცენტი საქართველოს ტერიტორიებისა არ არის ცენტრალური ხელისუფლების კონტროლის ქვეშ და ამ სურვილების და მისწრაფებების რეალიზებას სჭირდება მდგრადი დემოკრატია და სიცოცხლისუნარიანი საბაზრო ეკონომიკა. აქტიური კონფლიქტის პირობებში, ძალიან ძნელი იქნება ამ ერთ-ერთი მიზნის მიღწევა. ჩვენ ვცდილობთ, რომ მოხდეს პრევენცია აქტიური კონფლიქტის, ვცდილობთ, რომ მართლაც გავუადვილოთ ცხოვრება იმ ადამიანებს, რომლებზეც იმოქმედა ყველაზე მეტად ამ კონფლიქტებმა ბოლო ოცი წლის განმავლობაში. ვცდილობთ, რომ ხელი შევუწყოთ საქართველოს, რომ მოხდეს დემოკრატიის გაღრმავება და მიეცეს საქართველოს ეკონომიკას იმის საშუალება, რომ ექსპორტზე გაიტანოს თავისი პროდუქცია - იქნება ეს ელექტროენერგია, ხილი, ღვინო, თუ რამე სხვა.

- ამ ინტერვიუსთვის გამოყოფილ დროში რომ არ ვიყოთ შეზღუდული, სიამოვნებით ჩაგეკითხებოდით, როგორ-მეთქი, მაგრამ ახლა სხვა საკითხზე მინდა გკითხოთ: თქვენ ახსენეთ, რომ დაეხმარებით საქართველოს იმ საერთაშორისო ორგანიზაციებთან ინტეგრაციაში, რომელშიც სურს გართველ ხალხს გაწევრიანება, მაგრამ ნატომ უკვე, პრინციპში, რამდენჯერმე უარი უთხრა საქართველოს გაწევრიანებაზე. თქვენ რეალურად ხედავთ რაიმე პერსპექტივას, რომ შესაძლებელია, საქართველო გახდეს ნატოს წევრი ქვეყანა?

- მე ასე არ ვიტყოდი, რომ საქართველოს ნატომ უარი უთხრა გაწევრიანებაზე. სიტუაცია სხვაგვარად არის. პირიქით, აღუთქვა კიდეც ნატომ საქართველოს, რომ იგი გახდება ნატოს წევრი. ალიანსს ეს მანამდე არც ერთი სხვა ქვეყნის შემთხვევაში არსად არ გაუკეთებია და საკმაოდ სერიოზული დაპირებაა. საქართველომ მთელი რიგი ნაბიჯები უნდა გადადგას იმისათვის, რომ დააკმაყოფილოს ის პირობები, რაც აუცილებელია ქვეყნისთვის რომ გახდეს ნატოს სრულფასოვანი წევრი. იმისათვის, რომ ხელი შეუწყოს საქართველოს ამ გზაზე, ნატომ შექმნა სპეციალური კომისია, რომელიც ეხმარება საქართველოს გაიაროს წარმატებით ეს გზა. ახლა ჩვენ აქტიურად ვმუშაობთ ცენტრალურ ხელისუფლებასთან იმისათვის, რომ საქართველომ დააკმაყოფილოს ის დეტალურად გაწერილი მოთხოვნები, რომლის შესრულებაც თავის თავზე იკისრა საქართველომ.

- როდესაც საუბარია მოთხოვნების შესრულებაზე საქართველოს ხელისუფლების მხრიდან, ამ კუთხით ყურადღება მინდა შევაჩერო თქვენ მიერ ცოტა ხნის წინ გამოქვეყნებულ ანგარიშზე, საქართველოში ადამიანის უფლებების შესახებ. ამ ანგარიშში ძალიან ბევრ დარღვევაზეა საუბარი, რასაც ადგილი ჰქონდა საქართველოში ისეთი ფუნდამეტური უფლებების კუთხით, როგორიცაა სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება, საკუთრების ხელყოფა, სამართლიანი სასამართლოს უფლება, პოლიტიკური უფლებები და ა.შ. ბუნებრივია, თუკი არ გამოსწორდა ამ მხრივ მდგომარეობა, ეს ხელს შეუშლის საქართველოს საერთაშორისო ორგანიზაციებთან ინტეგრაციაში, მაგრამ თქვენ გჯერათ, რომ ეს ხელისუფლება მოახერხებს ამ საკითხების გამოსწორებას? მაშინ, როდესაც ამ ანგარიშის თაობაზე არანაირი განხილვა არ ყოფილა ცენტრალურ მედიაში, მთლიანად გადაიფარა ეს თემა სხვა საკითხებით და მითუმეტეს, ხელისუფლების მხრიდან არ გაკეთებულა მნიშვნელოვანი განმარტებები, თუ როგორ უყურებენ ისინი ამ ანგარიშში მოყვანილ დარღვევების ფაქტებს...

- ჩვენ გვქონდა საკმაოდ სერიოზული საუბრები მთავრობის წარმომადგენლებთან. ასევე, ველი, რომ მომავალშიც გვექნება ასეთი საუბრები. ჩემი აზრით, საერთაშორისო სტანდარტების დაკმაყოფილების თავლსაზრისით, ის საჭიროებები და ნაბიჯები, რომელიც უნდა გადაიდგას, ეს ყველას მიერ გასაკეთებელი საქმეა. მაგალითად, თუ ავიღებთ არჩევნებს, ყველა მონაწილეს თავისი წვლილი აქვს შესატანი ამ პროცესში. იმისათვის, რომ ეს პროცესი აღიქმებოდეს ლეგიტიმურად და მისი შედეგები იყოს სანდო, მოსახლეობა თვლიდეს, რომ მონაწილეობას აქვს აზრი და მათი განწყობა იქნება ასახული არჩევნების შედეგებში, მთავრობის პასუხისმგებლობაა, მაგალითად, უზრუნველყოს, რომ ის მოსაზრებები, რომელსაც გამოხატავს პოლიტიკური სპექტრის ყველა წარმომადგენელი, მათ შორის ის წარმომადგენლები, რომლებიც მტკიცედ უპირისპირდებიან მთავრობას, არის მოსმენილი და მისაწვდომია საზოგადოებისათვის. მედიის პასუხისმგებლობაა, რომ საზოგადოების ინფორმირება მოახდინოს პოლიტიკური სპექტრის ყველა წარმომადგენლის მიერ გაჟღერებული მოსაზრებების თაობაზე. ხოლო სხვა პოლიტიკურ სპექტრს, რომელიც არაა მთავრობის ნაწილი, მათი პასუხისმგებლობაა, მიიღონ მონაწილეობა არჩევნებში. მე უარვყოფ ხედვას, რომ მთავრობის შეცვლა შეიძლება რაიმე სხვა ფორმით, ვიდრე - არჩევნების გზით, რომელიც გათვალისწინებულია საქართველოს კონსტიტუციაში. ასეთ შედეგს ჩვენ აღვიქვამდით უკან გადადგმულ ნაბიჯად, რომელიც კანონის უზენაესობის პრინციპის საწინააღმდეგოა. საქართველო დგას მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე. ჩემი მრავალწლიანი დიპლომატიური გამოცდილებიდან გამომდინარე, რომელიც სხვადასხვა ქვეყნებში მუშაობის დროს დამიგროვდა, მე ავღნიშნავდი, რომ საქართველო განსაკუთრებით პასუხისმგებლობით ეკიდება იმ შენიშვნებს და მოსაზრებებს, რომლებსაც იღებს საერთაშორისო თანამეგობრობის მხრიდან. ჩვენ მუდმივად ვმუშაობთ და ვაგრძელებთ ურთიერთობას იმ ადამიანებთან, რომლებიც არიან მთავრობაში, არიან ბიზნესისა და კულტურის სფეროს წარმომადგენლები, ყველა იმ ადამიანთან, რომელიც ღელავს თავისი ქვეყნის ბედზე და საქართველოს უკეთესი მომავალი სურს.

- ბატონო ელჩო, აშშ-სა და საქართველოს შორის ბოლო წლების ურთიერთობებში, ალბათ, ყველაზე მნიშვნელოვანი მომენტი იყო სტრატეგიული პარტნიორობის შესახებ ქარტიის გაფორმება. რა ეტაპზეა დღეს ამ ორი ქვეყნის ურთიერთობა, თუნდაც ამ ქარტიის ფარგლებში და ხომ არ უნდა ველოდოთ რამე ახალი ეტაპის დაწყებას? უფრო მეტად ყურადღებას გავამახვილებდი სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების კუთხით მხარდაჭერის პერსპექტივებზე.

- პარტინიორობის ფარგლებში შექმნილმა კომისიებმა სულ რაღაც ორი კვირის წინ დაასრულეს პირველი რაუნდი შეხვედრებისა, რომელიც მიძღვნილი იყო მთელი რიგი საკითხებისადმი. ჩვენ გვაქვს 4 სფერო, რომელზეც ვახდენთ კონცენტრირებას. პირველი არის თავდაცვა და უსაფრთხოება, მერე გახლავთ ეკონომიკა, ბიზნესისა და საინვესტიციო კლიმატის გაუმჯობესება, მესამე გახლავთ ამერიკელ და ქართველ ხალხთა დაახლოების საკითხებისადმი მიძღვნილი კომისია, გაცვლითი პროგრამები და ა.შ. და მეოთხე კომისია მუშაობს დემოკრატიისა და ადამიანის უფლებათა საკითხებზე. ყველა ამ საკითხზე ჩვენ გვქონდა ძალიან კარგი საუბრები როგორც მთავრობის წარმომადგენლებთან, ასევე - ქართული საზოგადოების სხვა წარმომადგენლებთან. მას შემდეგ, რაც აქტიურად მიმდინარეობს ეს პირველი ეტაპი, ჩვენ ვმუშაობთ მთელი რიგი ახალი ხელშეკრულებების შემუშავებაზე, როგორიც არის, მაგალითად, ორმხრივი ხელშეკრულება ინვესტიციების თაობაზე. რაც შეეხება იმ სფეროს, რომელიც თქვენ ახლახანს ახსენეთ, ჩვენ ვაპირებთ დამატებითი რესურსები გამოვყოთ იმისათვის, რომ დავეხმაროთ საქართველოს, გააღრმავოს მისი დემოკრატია. ზოგიერთი პროგრამა მიმართული იქნება სამოქალაქო საზოგადოების, ორგანიზაციების მხარდაჭერაზე, მათ გაძლიერებაზე, რათა მათ უკეთ შეძლონ თავიანთი საქმის კეთება, რათა დროთა განმავლობაში უფრო მეტი ხმა იქნას მოსმენილი იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორია არსებული მდგომარეობა, როგორია ვითარება საქართველოში და ასევე, როგორი ფორმით და რა გზით უნდა მოხდეს სახელმწიფო თანხების დახარჯვა. ეს ცოტა გრძელი პასუხი გამომივიდა, მაგრამ სერიოზული კითხვა იყო, რომელსაც პასუხი სჭირდებოდა.

- 2008 წლის აგვისტოს მოვლენების შემდეგ საქართველოს ბევრ მოქალაქეს შეიძლება შეერყა კიდეც რწმენა, რომ დღევანდელი, 21-ე საუკუნის მსოფლიოს წესრიგის საერთაშორისო სამართალი გამორიცხავს პატარა ქვეყნების ოკუპაციას და მათი უსაფრთხოების დარღვევას. ასევე, თქვენ იცით, რომ მოჰყვა სკანდალი რამოდენიმე დღის წინ ტელეკომპანია "იმედის" ეთერით გასულ სიუჟეტს და კითხვა ასეთია: როგორ ფიქრობთ, რამდენად რეალურია ამ გადაცემის სცენარი მართლა განხორციელდეს? ანუ მოხდეს ინტერვეცია საქართველოში და რა იქნებოდა ელჩის აზრით, საერთაშორისო ინსტრუმენტი, რომელიც ამას აღკვეთავდა?

- თქვენ ახლა შეეხეთ ურთულეს საკითხს საქართველოსთვის. ჩემი აზრით, უძლიერესი ინსტრუმენტი, რომელიც ჩვენ კოლექტიურად გვაქვს, რომ აღვკვეთოთ ისეთი განვითარება მოვლენებისა, როგორც იყო გადაცემული "იმედის" მიერ და ჩემი აზრით, გადაცემის ფორმატი იყო საკმაოდ უპასუხისმგებლო, არის საერთაშორისო თანამეგობრობის მუდმივი ყურადღება, ევროკავშირის დამკვირვებელთა (მონიტორთა) მისიის განლაგება ადმინისტრაციული საზღვრის გაყოლებაზე, გაგრძელება დიალოგისა საქართველოს მთავრობას, დეფაქტო მთავრობებსა და რუსეთის ხელისუფლებას შორის იმისათვის, რომ გამოიძებნოს პრაგმატული გზები, რომელიც იქნებოდა მიმართული იმ ადამიანების ცხოვრების პირობების გაუმჯობესებისაკენ, რომლებიც ცხოვრობენ დღეს იმ ტერიტორიებზე, ან იძულებული იყვნენ დაეტოვებინათ თავიანთი საცხოვრებელი ადგილი. უმნიშვნელოვანესი ინსტრუმენტი, რომელიც აგვარიდებდა მოვლენების მსგავს განვითარებას, არის ის ობიექტური, ფაქტობრივი მასალა, რომელიც ექნება საერთაშორისო თანამეგობრობას მიღებული ადგილებიდან, რომელიც ასახავს, თუ რა ხდება რეალობაში; მინიმუმამდე დაყვანა იმ საბაბებისა, რომელიც შეიძლება გამოყენებული იქნას კონფლიქტისთვის. ვაგრძელებთ რა, მუშაობას იმისათვის, რომ გამოძებნილი იქნას ამ კონფლიქტის მოგვარების გრძელვადიანი გეგმა, ჩვენ, ასევე, ვმუშაობთ იმაზე, რომ დღევანდელ პერსპექტივაში აცილებული იქნას კონფლიქიტის განვითარება. და ისევე, როგორც ჩვენ ომის შემდგომ გავუწიეთ დახმარება იძულებით გადაადგილებულ პირებს, ჩვენ მომავალშიც გავაგრძელებთ ამ ადამიანებისათვის დახმარებას. მიუხედავად იმისა, რომ იყვნენ ეს ადამიანები იძულებით გადაადგილებული პირები 2008 წლის კონფლიქტის შედეგად, თუ - ადრე.

- რახან "იმედი" და მედია ვახსენეთ, კიდევ ერთი კითხვა მინდა დაგისვათ, ოღონდ არა როგორც ელჩს, არამედ - როგორც ყოფილ ჟურნალისტს: როგორ აფასებთ, ზოგადად, ქართული მედიის შანსებს და თქვენი აზრით, რა არის ყველაზე მთავარი პრობლემება დღეს ქართულ მედიაში?

- დიდი მადლობა ამ კითხვისთვის. ერთი პერიოდი ვმუშაობდი მე ჟურნალისტად. სამი გამოწვევაა: პირველი ეხება მედიის ეკონომიკას, შედარებით მცირე ქვეყანაა, მცირე მოსახლეობით, მაგრამ საკმაოდ მრავალფეროვანი მოსახლეობაა. ამ მოსახლეობის სხვადასხვა სეგმენტების მომსახურება საკმაოდ დიდი გამოწვევაა. სფერო კიდევ, რომელსაც სჭირდება გაუმჯობესება, ჩემი აზრით, დაკავშირებულია მედიასაშუალებების მფლობელების გამჭვირვალობასთან. ასევე, სარედაქციო პოლიტიკისა და გადაწყვეტილებების პროცესს, როდესაც გარკვეულ თემებზე მიიღება გადაწყვეტილება, უნდა გაშუქდეს თუ არა ესა თუ ის ახალი ამბავი. მესამე, ჩემი აზრით, ეს არის გამოწვევები, რომელიც უკავშირდება მედიის პროფესიულ სტანდარტებს. ვიცი, რომ ნამდვილად არიან საქართველოში და შევხვედრივარ კიდეც საუკეთესო ჟურნალისტებს და ისეთ ადამიანებსაც, რომლებსაც აშკარად აკლიათ ტრეინიგი. მათ შესაძლოა, სურვილი ჰქონდეთ გაიარონ გარკვეული საგანმანათლებლო კურსი და აიმაღლონ კვალიფიკაცია. ამ სამი გამოწვევის მიუხედავად, ვთვლი, რომ ფართო სპექტრი ინფორმაციისა, წარმოდგენილია და ხელმისაწვდომია საქართველოს საზოგადოებისათვის. ეს გახლავთ სწორედ ის ნაწილი იმ სფეროსი, რომელზეც შეერთებული შტატები აპირებს გააგრძელოს თანამშრომლობა, რათა ამაღლდეს ჟურნალისტთა პროფესიონალიზმი და ხელი შეუწყოს საქართველოს მოსახლეობას მედიის გაძლიერებაში.

- და ბოლოს, იქნებ, მოკლედ გვითხრათ თქვენი ქუთაისში ვიზიტის მიზნების შესახებ.

- პირველი მიზეზი, ალბათ, არის ის, რომ გავიგო ისეთი ამბები, რისი გაგებაც შესაძლებელია მხოლოდ რეგიონში მცხოვრებ ადამიანებთან საუბრებით. ძალიან დიდი სამუშაო, რასაც ჩვენ ვაკეთებთ, ეს არის ამერიკის შეერთებული შტატებისა და საქართველოს მთავრობებს შორის ურთიერთობა, მაგრამ ალბათ უმთავრესია, ის საქმიანობა, რასც ჩვენ ვახორციელებთ საელჩოში და ეხება ამერიკელი ხალხის და საქართველოს მოსახლეობის ურთიერთობებს. იმისათვის, რომ გავიგო, როგორია პილიტიკური ვითარება, ბიზნესისა და საინვესტიციო კლიმატი, როგორ პრობლემებს აწყდებიან ადამიანები განსაკუთრებით თბილისს ფარგლებს გარეთ, ამისათვის ჩემთვის საუკეთესო საშუალებაა გავიდე, პირადად ვესტუმრო რეგიონებს და გავეცნო. მეორე მიზეზი არის ზუსტად იმ გზავნილის მიწოდება, რომ შეერთებული შტატები კვლავ რჩება ერთგული თავისი დაპირებისა და მხარდაჭერისა, რომელიც გულისხმობს საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობასა და სუვერენიტეტს. ასევე, ჩვენ ვრჩებით ერთგული და ვუჭერთ მხარს საქართველოს მისი წარმატებების გზაზე.

უბედური შემთხვევა, თუ დაუდევრობა?

ტყიბულის მინდელის სახელობის მაღაროში გასულ კვირას მომხდარი აფეთქებისას დაშავებული 38 წლის ბესო ზოსიაშვილის ჯანმრთელობის მდგომარეობა ამ დრომდე მძიმეა. მას მრავლობითი მოტეხილობები აქვს მიყენებული და ამ დროისთვის ქუთაისის ინტერვენციული მედიცინის ეროვნულ ცენტრში, ხელოვნური სუ ნთქვის აპარატზეა მიერთებული. ექიმები აცხადებენ, რომ შემოყვანის მომენტიდან ამ დრომდე დაზარალებულის მდგომარეობა დასტაბილურდა, თუმცა ვითარება ჯერჯერობით მძიმეა.

ტყიბულის მინდელის სახელობის მაღაროში აფეთქება 2 მარტს, ღამის 11 საათზე მოხდა, რამაც 4 ადამიანის სიცოცხლე იმსხვერპლა. დაღუპულია მაღაროში მომუშავე 67 წლის მიზდონ ონიანი, 54 წლის გიორგი ბრეგაძე, 29 წლის მურმან კუბლაშვილი და 72 წლის ჯუმბერ ჯიშიაშვილი. შემთხვევის ადგილიდან ცხედრების ამოყვანა მაშველებმა მხოლოდ დილის 5 საათზე მოახერხეს. აფეთქებისას მძიმედ დაშავებული ბესო ზოსიაშვილი კი მაღაროდან მამამ გამოიყვანა.

"ისეთი ძლიერი ხმა იყო, მივხვდი, რომ აფეთქება მაღაროს მე-11 უბანში იყო მომხდარი, გავიქეცი და დავინახე, ჩემი შვილი სისხლში იყო ამოსვრილი," - ამბობს ბესო ზოსიაშვილის მამა ნოდარ ზოსიაშვილი.

მაღაროში აფეთქება, წინასწარი ინფორმაციით, მეთანის დაგროვებამ გამოიწვია. საუბარია იმაზე, რომ უბანს, სადაც უბედური შემთხვევა მოხდა, რამენიმე დღე სარემონტო სამუშაოების გამო ელქტროენერგია არ მიეწოდებოდა. შესაბამისად, არც სავენტილაციო სისტემა მუშაობდა. სწორედ ამას მოჰყვა მეთანის დაგროვება. მეშახტეები იმ დროს 850 მეტრის სიღრმეში იმყოფებოდნენ.მომხდარ ფაქტზე აღძრულია სისხლის სამართლის საქმე, გამოძიებას პროკურატურა აწარმოებს. ასევე, შექმნილია სამთარობო კომისია, რომელმაც მაღაროში მოხდარი აფეთქების მიზეზები უნდა დაადგინოს. თუმცა, მე-11 უბანი ამ დრომდე დალუქულია და ექსპერტთა ჯგუფის ჩასვლა მაღაროში ვერ ხერხდება, რადგან გვირაბში მეთანის კონცენტრაცია ჯერ ისევ მაღალია.მომხარი ფაქტის გამო, დაღუპული 4 ადამინის პატივსაცემად პრეზიდენტმა 4 მარტი გლოვის დღედ გამოაცხადა. პრეზიდენტის პრეს-სპიკერის მანანა მანჯგალაძის განცხადებით, გარდაცვლილთა ოჯახებს სახელმწიფო დაეხმარება და დაშავებულის მკურნალობის ხარჯებსაც დაფარვას.

"ტყიბულის მაღარო ბოლო რამდენიმე წელია ამუშავდა იმაზე მეტი დატვირთვით, ვიდრე ეს ხდებოდა საბჭოთა კავშირის დროს. ყველაფერი კეთდებოდა ახალი ტექნოლოგიების დასანერგად, მუდმივად მიმდინარეობდა გადაიარაღების პროცესი. სამომავლოდ კი, ყველა ღონე უნდა ვიხმაროთ, რომ მსგავსი ინციდენტი თავიდან ავიცილოთ," - აღნიშნა მანანა მანჯგალაძემ.

ტყიბულში შემთხვევის ადგილზე რეგიონის პირველ პირებთან ერთად პრემიერ-მინისტრი ნიკა გილაურიც ჩავიდა, რომელიც იქ მომუშავე მაღაროლებს და ხელმძღვანელებს შეხვდა.

"თუ არსებობს დანაშაულის ელემენტი, გამოიკვეთება ყველა პირი და გაირკვევა, ზუსტად რა მოხდა მინდელის სახელობის მაღაროში. პირველ რიგში, იმ ადამიანების უსაფრთხოება უნდა იყოს დაცული, რომლებიც დოვლათს ქმნიან ქვეყანაში," - განაცხადა პრემიერ-მინისტრმა. გილაურის განცხადებით, სამთავრობო კომისია ყველაფერს დეტალურად შეისწავლის და მიიღებს პრევენციულ ზომებს, რომ მსგავსი უბედური შემთხვევა აღარ განმეორდეს.

ტყიბულის მაღაროში მომხდარი აფეთქება პირველი შემთხვევა არ არის. მაღაროში პირველი აფეთქება 1961 წელს მოხდა, როდესაც აფეთქების შედეგად ორი მაღაროელი გარდაიცვალა. მათ გამოსაყვანად 30-კაციანი სამთო-სამაშველო ჯგუფი შევიდა, თუმცა ისინიც დაიღუყნენ. მინდელის სახელობის მაღაროს ტექნიკური დირექტორის ბადრი არაბიძის განცხადებით, მსგავსი უბედური შემთხვევა ტყიბულში 1984 წელსაც მოხდა. მაშინ მეთანის აალებას ძიძიგურის სახელობის მაღაროში სამი ადამინის სიცოცხლე ემსხვერპლა. ასევე, მსგავსი შემთხვევა დაფიქსირდა 1987 წელს, როდესაც მაღაროს გარკვეულ უბნებში მეთანმა გაჟონა.ამჯერად რამ დააგროვა ბუნებრივი აირი მაღაროში, ამას გამოძიება დაადგენს. ექსპერტების დასკვნა რამდენიმე კვირაში გახდება ცნობილი. შესაბამისად, დადგინდება, აფეთქება დაუდევრობამ გამოიწვია, თუ უბედურმა შემთხვევამ. ტყიბულის მაღარო კომპანია "საქნახშირს" ეკუთვნის, რომელიც "საქართველოს ინდუსტრიული ჯგუფის" შვილობილი კომპანიაა. "საქნახშირი" ტყიბულის მაღაროებში 2006 წლიდან საქმიანობს. მისი ძირითადი საქმიანობის სფეროა ნახშირის მოპოვება, რიგითი ნახშირების გამდიდრება და რეალიზაცია. "საქნახშირის" კუთვნილ მაღაროში 930 ადამიანი მუშაობს. "საქნახშირი" ტყიბულ-შაორის ქვანახშირისა და ახალციხის მურა ნახშირების საბადოებზე ნახშირის მოპოვების ლიცენზიის ერთპიროვნული მფლობელია.

თეა ზიბზიბაძე

მილიონი ადგილობრივი ადმინისტრაციის პრემიებისთვის

საკრებულოს წევრებისა და მერიის პირველი პირების პრემიების ანაზღაურებაზე გასულ წელს ქუთაისის ადგილობრივი ბიუჯეტიდან თითქმის 1 მილიონი ლარი დაიხარჯა. ქუთაისის ყოფილმა მერმა ნუგზარ შამუგიამ გასულ წელს პრემიის სახით 6200 ლარი გამოიმუშავა, საკრებულოს მოქმედმა თავმჯდომარემ ამირან ხვადაგიანმა კი - 9920 ლარი.

ქუთაისის საკრებულო 15 წევრისგან შედგება, თუმცა პრემიებით მხოლოდ ის დეპუტატები სარგებლობენ, რომლებიც "ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის" წევრები არიან.

"პრემიებზე და ხელფასებზე არაერთხელ გავაკეთეთ განცხადება. ადგილობრივი შემოსავლები 8 მილიონს შეადგენს და ეს თანხა მთლიანად ადგილობრივი ადმინისტრაციის შენახვას ხმარდება," - აცხადებს საკრებულოს წევრი "ლეიბორისტული პარტიიდან" სამსონ გუგავა.

საკრებულოს "რესპუბლიკელი" წევრის ვიკა ნაკაშიძის თქმით, პრემიის მიღებაზე მან შეგნებულად თქვა უარი: "საკრებულოში ყველა თანამდებობის პირი - თავმჯდომარე, მოადგილე და ფრაქციის ხელმძღვანელები პრემიის სახით იმდენს იღებენ, რამდენიც ხელფასი აქვთ, ხოლო რიგითი წევრები განცხადებას წერენ თხოვნით, რომ მიიღონ პრემია და ამის მიხედვით იღებენ კიდეც მას. მეც შემომთავაზეს, რომ დამეწერა ანალოგიური თხოვნის განცხადება, მაგრამ არ დამიწერია. ვთვლი, რომ საკრებულოს წევრი უნდა იყოს ანაზღაურებადი, თუმცა, მიუხედავად ამისა, როცა ქალაქში ამდენი პრობლემაა, მიუღებლად მიმაჩნია, ამდენი თანხა მხოლოდ პრემიებზე დახარჯოს. ნაწილობრივ, ამ მიზეზითაც შეგნებულად ვთქვი უარი," - აცხადებს ვიკა ნაკაშიძე.

"საჯარო სამსახურის შესახებ" კანონის მიხედვით, შრომითი ანაზღაურება შედგება ხელფასის, პრემიისა და დანამატისაგან. ამ უკანასკნელთა გაცემა უნდა მოხდეს იმ ბიუჯეტის ფარგლებში, რაც დაწესებულებას აქვს, ხოლო რაიმე სახის შეზღუდვა, თუ რამდენჯერ და ვისზე უნდა იქნას გაცემული პრემია, კანონში არაა გათვალისწინებული.

"პრემია, როგორც წესი, გაიცემა, როდესაც სამსახურის უფროსი, ვთქვათ, ჩათვლის, რომ განსაზღვრული სამუშაო ზეგანაკვეთურად შეასრულა. სამწუხაროდ, ამ კუთხით საკანონმდებლო შეზღუდვა არ არსებობს," - ამბობს "ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის" ქუთაისის ფილიალის თავმჯდომარე ნინო თვალთვაძე.

ზეგანაკვეთურად შესრულებული სამუშაოს მიხედვით, რამდენიმე გამონაკლისის გარდა, საკრებულოსა და მერიაში პრემიები, ძირითადად, ოთხჯერ დარიგდა. პრემიის გარეშე არ დარჩენილა ვიტალი ბოჭორიშვილიც, რომელმაც საკრებულოს წევრის მანდატი გასული წლის დეკემბერში მიიღო. წლის დასრულებამდე მას პრემიის მინიმალური რაოდენობა მხოლოდ ერთხელ ერგო. საპრემიო თანხის მიღების რეკორდი საკრებულოს თავმჯდომარესა და მის მოადგილეზე მოდის. ოფიციალური ინფორმაციით, გასულ წელს ამირან ხვადაგიანს პრემიის სახით 9920 ლარი გადაეცა, ხოლო თამაზ მარგველაშვილს - 7800 ლარი. ამ პრივილეგიის გარეშე არც ქუთაისის ყოფილი ხელმძღვანელები დარჩენილან. ქალაქის ყოფილმა მერმა ნუგზარ შამუგიამ ამ უფლებით 2009 წელს სამჯერ ისარგებლა და სულ 6200 ლარი მიიღო, ხოლო ყოფილ ვიცე-მერს ზაზა ნუცუბიძეს პრემია 4-ჯერ გადაეცა, რამაც 6230 ლარი შეადგინა. საკრებულოს თავმჯდომარის მოადგილე თამაზ მარგველაშვილი "ახალ გაზეთთან" საუბრისას აღიარებს, რომ ანალოგიური უფლებით თავადაც სარგებლობს, თუმცა, ამ საკითხზე კომენტარის გაეთება მან არ ისურვა.

"თავმჯდომარე წერს ბრძანებას და ბიუროს გადაწყვეტილებით, პრემიები გაიცემა. არაფერ კომენტარს არ გავაკეთებდი, უაზრობაა და კომენტარს არ გავაკეთებ," - აცხადებს თამაზ მარგველაშვილი.

გაუგებარი რჩება, თუ რა მიაჩნია მარგველაშვილს უაზრობად: ის, რომ, ზოგადად, პრემიას იღებს, თუ ის, რომ ეს თანხა ხელფასის ტოლია?

რაც შეეხება ადგილობრივ თვითმმართველობაში დასაქმებულთა ხელფასებს, მათი რაოდენობა არც თუ ისე მწირად გამოიყურება. საკრებულოს თავმჯდომარის შრომის ანაზღაურება თვეში 2480 ლარს შეადგენს, მისი მოადგილის - 1950 ლარს, რიგითი თანამშრომლებისა კი - 480 ლარს. ქალაქის მერი, ისევე, როგორც საკრებულოს თავმჯდომარე, ხელფასის სახით თვეში 2480 ლარს იღებს, მერის პირველი მოადგილე - 1500 ლარს. მერიაში მინიმალური ხელფასი 350 ლარია.

სამი შვილის დედა დალი ალავიძე ქუთაისის ოპერის თეატრში მუშაობს. მისი ყოველთვიური ხელფასი 125 ლარს შეადგენს, წლიური შემოსავალი კი - 1500 ლარს. დალი ამბობს, რომ სამსახურში პრემია არასოდეს აუღია და არც რაიმე სახის სახელმწიფო დახმარებით სარგებლობს. უფრო მეტიც, სოციალურად შეჭირვებულმა ოჯახმა სულ ცოტა ხნის წინათ, უმწეოთა სტატუსის მიღებაზე უარი მიიღო. იმის გამო, რომ ოჯახის ძირითადი შემოსავალი დალისა და მისი მეუღლის მწირი ხელფასია, თვიდან თვემდე თავის გატანა უჭირთ. მეგობრებთან ერთად ხატვის წრეზე სიარული 8 წლის კესო და კატო ალავიძეებისთვის მხოლოდ ლამაზ ოცნებად რჩება. ცეკვის ანსამბლზე ოცნებობს 5 წლის ესმაც.

"მე უკვე იმედი დავკარგე, რომ ჩემი შესაძლებლობით ოდესმე შევძლებ ბავშვებს ელემენტარული სურვილები ავუსრულო. არ მინდა ჩემი პესიმიზმი მათ გადავდო, იმედი აქვთ და ელოდებიან, რომ დედას და მამას ბევრი ფული ექნებათ," - ამბობს დალი ალავიძე.

დალის თქმით, ბავშვები გრძნობენ და შინაგანად განიცდიან ოჯახში ასრებულ მძიმე სოციალურ ფონს, ამიტომაც ვერ ბედავენ და ჯერ არასოდეს უთქვამთ ყველა ბავშვისთვის საყვარელი სიტყვები - "დედა, მიყიდე რა..."

დეა მანაგაძე